Yüksek Lisans Adayı: Muhammed Sıddık Kılıç

EABD: Biyoinformatik

Tarih: 07.07.2025 / 11:00

Yer: A-212

Özet: Anadolu, koyun evcilleştirilmesinin ve yayılımının uzun zamandır merkezinde yer almasına karşın, özellikle Neolitik sonrası dönemlerde tüm genom çapında yeterince incelenmemiştir. Anadolu koyunlarının demografik tarihini aydınlatmak amacıyla araştırma ekibimiz yakın zamanda, Anadolu’da Kalkolitik dönem sonrasına tarihlenen genom çapında ilk antik örnekleri temsil eden Güneydoğu Anadolu’dan altı Tunç Çağı ve Demir Çağı genomu (0,03x - 0,72x derinlik) ile bazıları kendi ırkları için ilk genom çapında veriyi temsil eden 13 modern Türk koyunu genomunu (0,22x–3,3x derinlik) üretmişti. Bu tez kapsamında bu yeni üretilmiş verileri yayımlanmış veri setleriyle birleştirerek, Neolitik sonrası dönemde koyunlardaki doğu kökenli soy katkısının, Anadolu insanlarında Neolitik sonrası gözlenen Kafkas ve İran Neolitik kökenli genetik mirasın artışıyla paralellik gösterip göstermediğini inceledim. Tunç Çağı ve Demir Çağı Anadolu koyunlarının, önemli ölçüde doğu katkısı içerdiği yakın zamanda bildirilen Kalkolitik Anadolu koyunlarına kıyasla Doğu popülasyonlarına daha fazla genetik yakınlık gösterdiğini tespit ettim. Bu sonuç Kalkolitik sonrası Anadolu'ya doğudan yeni gen akışına işaret etmektedir. Ardından, eski Anadolu koyunlarının genetik mirasının günümüz Türk koyun ırklarındaki izlerini inceledim. Coğrafya ve kuyruk tipiyle ilişkili belirgin bir popülasyon yapısı gözlemledim. Çoğu Doğu Türkiye kökenli yağlı kuyruklu ırkların, Demir Çağı Anadolu koyunlarına ince kuyruklu ırklardan daha fazla genetik yakınlık sergilediğini, ağırlıklı olarak Batı Türkiye kökenli ince kuyruklu ırklarınsa Neolitik benzeri soy bileşenini yağlı kuyruklu ırklardan daha fazla koruduğunu buldum. Bu çalışma, gen akışlarını ve popülasyon yapısını ortaya koyarak, son 8.000 yıldaki Anadolu koyunlarının demografik tarihinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.