Yüksek Lisans Adayı: Nilay Akgül
EABD: Veri Bilişimi
Tarih: 01.09.2025 / 10:00
Yer: B-116

Özet: Yapay zeka (YZ) entegrasyonlu yazılım sistemleri, çeşitli alanlarda giderek daha fazla benimsenmekte olup gelişmiş yetenekler sunmalarına rağmen özgün teknik zorlukları da beraberinde getirmektedir. Geleneksel yazılım sistemleriyle karşılaştırıldığında; YZ sistemleri belirsizlik, veri bağımlılığı ve açıklanabilirlik eksikliği gibi etkenler nedeniyle teknik borçlara (TB) daha açık hale gelmektedir. Bu sorunlar, sistemlerin uzun vadeli sürdürülebilirliğini ve güvenilirliğini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle, YZ içeren sistemlerin güvenilirliğini ve sürdürülebilirliğini artırmaya yönelik yeni metodolojik yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu doğrultuda, süreç temelli uluslararası standartlar, yazılım yaşam döngüsü boyunca TB’nin belirlenmesi, izlenmesi ve giderilmesine yönelik yapılandırılmış bir çerçeve sunabilir. Bu çalışma, YZ entegrasyonlu yazılım geliştirme projelerinde karşılaşılan TB türleri ile ISO/IEC 5338 başta olmak üzere; ISO/IEC 12207 ve ISO/IEC 15288 standart süreçleri arasındaki ilişkileri incelemektedir. Sekiz ana ve yirmi dört alt kategoriye ayrılmış TB örneklerinden oluşan özel bir veri kümesi kullanılarak bu örneklerin yirmi beş standart yazılım süreciyle eşleştirilmesini sağlayan yapılandırılmış bir eşleme yöntemi uygulanmıştır. Gerçekleştirilen eşleştirmeler; büyük dil modeli, alan uzmanı ve kıdemli bir akademisyen tarafından doğrulanarak öznelliğin azaltılması hedeflenmiştir. Analiz sonuçları, TB’nin süreçler arasında eşit olmayan bir şekilde dağıldığını ortaya koymakta olup en yüksek sıklıkla TB ile ilişkilendirilen süreçler arasında YZ Veri Mühendisliği, Kalite Güvence ve Sistem Gereksinimlerinin Tanımlanması süreçleri öne çıkmaktadır. Elde edilen bir diğer önemli bulgu, teknik süreçlerin diğer temel süreç alanlarıyla karşılıklı ilişkili olduğu gerçeği göz önünde bulundurularak standartların bütüncül bir biçimde ele alınması gerektiğidir. Süreç temelli bir yaklaşım benimseyen bu çalışma, YZ entegrasyonlu yazılım sistemlerinde TB yönetimine yönelik daha derin bir kavrayış sunmakta ve bu tür sistemlerin güvenilirliğinin ve sürdürülebilirliğinin iyileştirilmesini desteklemektedir.