Yüksek Lisans Adayı: Burak Büyükyaprak

EABD: Bilişsel Bilimler

Tarih: 10.01.2025 / 13:00

Yer: B-116

Özet: Olaysal bellek, bağlamlarıyla ilişkili kişisel deneyimleri kodlayan ve geri getiren bir tür uzun süreli bellektir. Önceki epizodik hafıza çalışmaları, bağlamın veya alınan bilgilerle ilgili önceden var olan bilginin, hafıza görevlerinin performansını etkileyebileceğini gösterdi. Bu nedenle, bellek görevi performansını farklı anlamsal ilişki düzeyleriyle karşılaştırarak anlamsal yakınlık etkisini incelemek çok önemli hale geliyor. Doğal dil işleme çalışmalarında anlamsal ilişkiler, sinir ağları kullanılarak geniş bir metin derlemindeki kelime vektörlerinin öğrenilmesiyle başarılı bir şekilde temsil edilebilir. Çalışmada, sinir ağları aracılığıyla elde edilen semantik olarak ilişkili ve ilgisiz kelime listelerini içeren kelime listeleri oluşturarak semantik faktörlerin gecikmeli serbest hatırlama görevleri üzerindeki etkisini araştırmak ve anlamsal ve zamansal yakınlık etkilerinin hatırlama performansını nasıl etkilediğini göstermek amaçlandı.

Türkçe kelime temsillerini elde etmek ve kelimeleri semantik ilişkilerine göre düzenlemek için fastText ve word2vec kullanıldı ve insan değerlendiriciler, kelime listelerindeki kelimeleri doğruladı. Daha sonra anlamsal ilişkinin hatırlama dinamiklerini nasıl etkilediği, dört durum karşılaştırıldı (fastText ile ilişkili, fastText ile ilişkisiz, word2vec ile ilişkili, word2vec ile ilişkisiz).  Sonuçlar, kosinüs benzerliği değerleri ile insan muhakemesi arasındaki anlamlı pozitif korelasyonun ve anlamsal ve zamansal yakınlık etkilerinin hatırlama olasılığını etkilediğini gösterdi. Ayrıca, farklı düzeylerde anlamsal ilişki ve sözcük yerleştirme seçimi, hatırlama ve doğruluk olasılığında rol oynamıştır. Bu nedenle, bu tez, sinir ağlarının bellek çalışmalarındaki anlamsal ilişkileri temsil edebildiğini ve manipüle edebildiğini ve anlamsal ve zamansal yakınlık etkilerinin, farklı düzeylerde anlamsal ilişki hatırlama dinamiklerini etkilediğini ileri sürmektedir.