Bu tez, küçük ve orta boyutlu dil modellerinin (LLM’ler) çok aşamalı soru cevaplama süreçlerinde kullanımını inceleyerek, bu modellerin GPT-4 gibi daha büyük modellere kıyasla bilgi ve akıl yürütme konusundaki sınırlamalarını aşmayı amaçlıyor. Araştırma, bu modellerin performansını artırmak için bilgi grafikleri kullanmayı, özellikle de metinden çıkarılan varlık-ilişki üçlülerinin entegrasyonunu incelemektedir. Varlık-ilişki çıkarımını geliştirmek için gözetimli ince ayar ve pekiştirmeli öğrenme gibi teknikler değerlendirilmektedir. Ayrıca, daha düşük hesaplama maliyetleriyle soru yanıtlama performansını artırmak amacıyla “Bağlantı-Kur-Varlıklarla” (Connect-the-Entities - CTE) adlı yeni bir istem tekniği tanıtılmaktadır.

Tarih: 29.08.2024 / 10:00 Yer: A-212

Bu tezde iki hedef bulunmaktadır: (i) basitçe, dilbilgisel olmak için olumsuz-gibi birimlere ya da alana gerek duyan olumsuz bağımlılıkların Türkçe’deki betimleyici özelliklerini anlamak; ve (ii) bazı birimlerin (örn. bağlaç, evrensel niceleyici) varlığı nedeniyle diğer türlü uygun olan bir yapıda olumsuz bağımlılıkların lisanslanmasının engellenmesi olarak bilinen araya girme etkilerini anlamak.

Tarih: 06.09.2024 / 14:00 Yer: A-212

Yüklemlerin bitimlilik yorumlamaları ile eylemin içsel öğeleri arasında doğrudan bir ilişki olduğu savı alanyazında geniş olarak kabul edilmektedir. Türkçe ve Fince gibi kimi dillerde, nesne üzerindeki belirtme durumunun bitimlilik operatörü olarak işlev gördüğü ve yüklemlerin bitimlilik yorumlamalarını ortaya çıkardığı savlanmaktadır. Ancak, biz bu tezde, belirtme durumu ve olayların bitimlilik yorumu arasındaki korelasyonun, durum ve içsel görünüş arasında olduğu varsayılan doğrudan ilişkiden ötürü olmadığını ve bu ilişkinin yalnızca dolaylı bir ilişki olduğunu MacDonald’ın (2006) çalışmasını takip ederek göstereceğiz.

Tarih: 06.09.2024 / 12:00 Yer: A-212

Teknik borç (TB) metaforu, yazılım geliştirmede ideal olmayan bir çözüm seçmenin neden olduğu ek işlerin maliyetini tanımlar. Bu çalışma, kültürel dinamiklerin TD birikimi ve yönetimini nasıl etkilediğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Hem nicel hem de nitel yöntemler kullanılarak, altı farklı alandaki 30 yazılım sektörü çalışanından alınan yanıtlar, klan ve pazar kültürüne sahip organizasyonların daha yüksek TD seviyeleri biriktirme eğiliminde olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular, organizasyon kültürünün TD sonuçları üzerinde önemli bir etkisi olduğunu göstermekte ve organizasyon içindeki spesifik kültürel dinamiklere yönelik yönetim stratejilerinin önemini vurgulamaktadır.

Tarih: 16.08.2024 / 13:30 Yer: A-212

Bu tez, sistematik değişkenlik yönetimi için Model Tabanlı Sistem Mühendisliği (MTSM) ve Ürün Hattı Mühendisliğinin (ÜHM), Model Tabanlı Ürün Hattı Mühendisliğine (MTÜHM) entegrasyonunu araştırmaktadır. Değişkenlik yönetimi tekniklerini uyarlayarak, görselleştirmeyi geliştirerek ve soyutlama seviyelerinde izlenebilirliği sağlayarak bir MTÜHM metodolojisi geliştirmeyi amaçlar. Metodolojinin, havacılık endüstrisindeki iş süreçlerini optimize etmesi, ürün kalitesini iyileştirmesi ve mühendislik çalışmalarını azaltması , örnek bir sistem üzeirnde uygulanmış ve gereksinimler ile doğrulanmıştır.

Tarih: 06.08.2024 / 10:00 Yer: A-212

Beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI'lar), motor bozuklukları olan bireyler için çözümler sunarken, diğer kullanıcılar için sanal gerçeklik ve bilişsel yeteneklerde insan-bilgisayar etkileşimini geliştirir. Ancak, kullanıcı yorgunluğu ve geleneksel görsel uyaranların doğal olmayan hissi yaygın benimsenmeyi zorlaştırmaktadır. Bu çalışma, algılanamayan sabit durum hareketli görsel uyarılmış potansiyel (SSMVEP) uyaranı geliştirip değerlendirmeyi ve çok yönlü mekânsal kontrol için potansiyelini araştırmayı amaçlamaktadır. Yüksek frekanslı hareket içeren sinüzoidal ızgaralar kullanılarak, algılanamayan uyaranlar güçlü kortikal tepkiler uyandırırken kullanıcı rahatsızlığını azaltmıştır. İleri makine öğrenme teknikleriyle, karmaşık dikkat tepkileri yüksek doğrulukla çözümlenmiştir. Bu bulgular, doğal ve yüksek boyutlu sinirsel arayüzlerin uygulanabilirliğini göstermektedir. Bu çalışma, kullanıcı dostu ve yüksek performanslı BCI'ların geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.

Tarih: 05.07.2024 / 14:00 Yer: A-212

Mevcut açıklama ve efekt tahmin araçlarından gelen özelliklerle zenginleştirilmiş, çoklu mühendislik özelliklerine dayalı olarak sürücü kodlamayan mutasyonları tahmin etmek için XGBoost algoritmasını kullanıyoruz. Ortaya çıkan veri seti, bir özellik seçimi ve mühendislik hattından geçirilir ve ardından sürücü ve yolcu kodlamayan mutasyonları tahmin etmek üzere eğitilir. Bu modeli aynı zamanda mevcut literatürden bilinen bir sürücü keşif modelinin mimarisi içerisinde de kullanıyoruz. Daha sonra önceki çalışmalarda bulunan kodlamayan sürücü mutasyonlarını kullanıyoruz ve modellerimizi kullanarak bunların sürücülüğünü tahmin ediyoruz. Ayrıca, oluşturulan tahminlerin derinlemesine analizini gerçekleştirmek için Açıklanabilir Yapay Zeka metodolojilerini kullanıyoruz.

Tarih: 07.06.2024 / 10:00 Yer: A-212

Bu tez, Penn Discourse TreeBank (PDTB) çerçevesinin Türk metinlerine uyarlanmasıyla Türkçe Söylem Bankası (TDB 1.2) aracılığıyla Türkçe'de atıf mekanizmalarını keşfetmektedir. Türkçe'ye özgü leksikal kontrol ve olasılıklardan elde edilen içgörüler kullanılarak özelleştirilmiş bir anotasyon şeması geliştirilmiştir, bu da sağlam veri anotasyonunu destekler. Analiz, atıf örneklerinde iletişimcilerin hakim olduğunu ve romanlar ile haberlerin çalışma için zengin alanlar olduğunu göstermektedir. Yüksek derecede anlatıcılar arası anlaşma sağlayan bu çalışma, TDB'yi zenginleştirerek Türkçe otomatik metin analizi için gelecekteki çalışmaların temelini atmaktadır.

Tarih: 04.09.2024 / 10:00 Yer: B-116

Bu çalışma Hacettepe Üniversitesi Hastanesi hastalarına odaklanarak Türk toplumunda SNP'ler ile COVID-19 duyarlılığı arasındaki ilişkiyi araştırmaktadır. NGS'yi kullanarak çeşitli bilimsel yayınlardan SNP verilerini analiz ettik, varyant bulma, bağlantı analizi ve Finlandiya dışındaki Avrupa alel frekanslarıyla istatistiksel karşılaştırmalar gerçekleştirdik. Temel bulgular, bazı varyantların Avrupa popülasyonuyla karşılaştırıldığında farklı frekanslara sahip olduğunu gösteriyor ve bu da Türk popülasyonunda hastalığa duyarlılığı etkileyen genetik yatkınlıkları akla getiriyor. Bağlantı dengesizliği analizi, spesifik genetik lokuslar arasında güçlü korelasyonlar ortaya çıkardı.

Tarih: 23.07.2024 / 15:00 Yer: A-212

Bu çalışma, Bulut Bilişim sistemlerinde özellikle COVID-19 pandemisi ile birlikte yaşanan altyapı problemlerini ve sistem aksaklıklarını konu edinir. Pandemi, Bulut Bilişim sistemleri için artan talebe bağlı olarak bir stres testi niteliği taşır. İlgili problemlerin temel kaynağının, kullanılan görev zamanlama algoritmaları olduğu savunulmaktadır. Pandeminin başlangıcı sonrasında yayımlanmış olan Bulut Bilişim görev zamanlama algoritmaları sistematik bir metodoloji ile incelenmiştir. İncelenen çalışmalar Meta-Sentez yöntemi ile analiz edilerek algoritmalar için global bir kategorizasyon şeması sunulmuştur. Farklı algoritmaların avantajları ve dezavantajları, kullanım alanları ve zaafları karşılaştırılmıştır. Bulut Bilişim için günümüzün güncel görev zamanlama yaklaşımları, karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmiştir.

Tarih: 27.05.2024 / 13:30 Yer: B-116