Enformatik Enstitüsü

Bu çalışma, -mIş tamamlanmış/kanıtsal ekinin anlamını, özellikle tamamlanmışlık yorumuna odaklanarak incelemektedir. Basit fiil cümleleri [fiil+geçmiş] ve karmaşık fiil cümleleri [fiil+part+kop+geçmiş] için iki farklı sözdizimsel yapı olduğu ileri sürülmüştür (Kornfilt, 1996; Kelepir, 2001). Demirok ve Sağ (2023), bu iki yapı için zamansal ilişkileri temel alarak bileşimsel bir açıklama sunmaktadır. Buna dayanarak, fiil-ortaç ilişkisine Aktionsart odaklı bir analiz öneriyoruz. Kelepir’in (2001) sözdizimsel açıklamasını ve -mIş’ın tamamlanmışlık anlamı üzerine gözlemleri uzlaştırmak için, niceliksel olay semantiği (Champollion, 2015) içinde süreklilik-tabanlı bileşimsel bir açıklama sunuyoruz.

Tarih: 06.09.2024 / 15:30 Yer: A-212

Mevcut çalışma, uygulayıcıların Çevik metodoloji kullanmaya devam etme niyetlerini etkileyen faktörleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma ayrıca, belirlenen faktörlerin Çevik metodoloji kullanımını devam etme niyeti üzerindeki etkilerini incelemeyi ve Çevik metodoloji bağlamında bir model önermeyi hedeflemektedir. Önerilen model sırasıyla güvenilirlik testleri, Açımlayıcı Faktör Analizi, Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Yapısal Eşitlik Modeli ile doğrulanmıştır. Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak, etkili faktörler ve bu faktörlerin aralarındaki ilişkiler analiz edilmiştir ve modelin son hali sunulmuştur.

Tarih: 05.09.2024 / 09:45 Yer: A-108

Bu tez, veri analitiği projelerinde Kritik Başarı Faktörlerinin (CSF) belirlenmesi ve önceliklendirilmesini araştırmaktadır. Sistematik bir literatür taraması ve veri uzmanlarıyla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla kapsamlı bir CSF listesi geliştirilmiş, hiyerarşik olarak yapılandırılmış ve uzman geri bildirimi ile rafine edilmiştir. Çalışma, AI, büyük veri ve iş zekâsı gibi çeşitli alanlarda uygulanabilir, disiplinler arası bir CSF çerçevesi sunarak mevcut literatürdeki boşlukları doldurmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, araştırma, şirket büyüklüğü, proje karmaşıklığı ve teknolojik olgunluk gibi örgütsel bağlamlara dayalı olarak bu faktörlerin önceliklendirilmesi için özel bir yaklaşım sunmaktadır.

Tarih: 05.09.2024 / 11:00 Yer: A-212

Bu tezde, ortak eylem ve dikkat üzerine yapılan önceki bir deneysel çalışmaya dayanarak iletişimde Zihin Kuramı'nın bir Bayesçi bilişsel modeli geliştirilmiştir. Özellikle, yüksek işlevli otizmli bireyler ile tipik gelişim gösteren, klinik olmayan kontroller arasındaki işaret zamiri kullanımları model bazlı karşılaştırılmıştır. Model, çift göz izleme yöntemiyle elde edilen görsel (ortak) dikkat ölçümlerini kullanarak Rasyonel Söz Edim çerçevesini deneysel veriye uygular. Bağlama bağımlılık, çıkarımın iç içe geçmişliği ve farklı işaret zamiri sistemlerine olan tercihleri serbest değişken olarak modelledikten sonra, yüksek ekolojik geçerlilik koşulları altında gözlemlenen davranıştaki grup farklılıkları hakkında çıkarım yapılmıştır.

Tarih: 05.09.2024 / 09:00 Yer: B-116

Bu tezde, sözel bir iletişim ortamında öğrenmenin sosyal doğası, karmaşık olmayan ve tekrarlanabilir oküler ve sinirsel özellikleri, muhatapların kavramsal ortak zeminler oluşturması ve sürdürmesini sosyo-dilsel süreci ile ilişkilendirmek için çok modlu bir hiper tarama yöntemi kullanılarak araştırılmıştır. Çift-EEG, çift-fNIRS ve çift-göz izleme düzeneği ile ikili bir etkileşim ortamı oluşturulmuş ve bu özellikleri açıklamak için deney verileri aynı zaman alanında senkronize edilmiştir. Sonuçlar, oküler, hemodinamik ve sinirelektrik alanlar için tekrarlanabilir özelliklerin, ikili sözlü iletişim sırasında dilsel davranışsal verilerle korelasyon gösteren hem doğrusal hem de doğrusal olmayan ilişkiler taşıdığını göstermiştir.

Tarih: 05.09.2024 / 15:00 Yer: A-108

Bu tez, görsel ve işitsel ipuçların birleştirildiklerinde bir yanılsama meydana getirmeyi sağlayan McGurk etkisini kullanarak, 3B model sadeleştirme algoritmalarının verimliliklerini kıyaslamaya yarayan bir yöntem sunmaktadır. Çalışma, bir insan başı modeli tasarlamayı, ağız hareketlerini canlandırmayı ve belirli hece seslerini kaydederek sanal bir sahne oluşturmayı içerir. Oluşturulan bu sanal sahne kapsamında bir kullanıcı çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, canlandırma yapılan başa uygulanan üç farklı model sadeleştirme algoritması orta ve yüksek zorluk seviyelerinde her hece için ayrı ayrı icra edilmiş ve her bir algoritmanın etkinliğini test etmek ve ölçmek amacıyla bir analiz yapılmıştır. Sonuçlar, 3B modelleme ve sanal gerçeklik uygulamaları için verimlilik ile algıda doğruluk arasında olabilecek bir dengeye dair görüşler sunmaktadır.

Tarih: 04.09.2024 / 10:00 Yer: II-06

Bu tez, küçük ve orta boyutlu dil modellerinin (LLM’ler) çok aşamalı soru cevaplama süreçlerinde kullanımını inceleyerek, bu modellerin GPT-4 gibi daha büyük modellere kıyasla bilgi ve akıl yürütme konusundaki sınırlamalarını aşmayı amaçlıyor. Araştırma, bu modellerin performansını artırmak için bilgi grafikleri kullanmayı, özellikle de metinden çıkarılan varlık-ilişki üçlülerinin entegrasyonunu incelemektedir. Varlık-ilişki çıkarımını geliştirmek için gözetimli ince ayar ve pekiştirmeli öğrenme gibi teknikler değerlendirilmektedir. Ayrıca, daha düşük hesaplama maliyetleriyle soru yanıtlama performansını artırmak amacıyla “Bağlantı-Kur-Varlıklarla” (Connect-the-Entities - CTE) adlı yeni bir istem tekniği tanıtılmaktadır.

Tarih: 29.08.2024 / 10:00 Yer: A-212

Bu çalışmada, Türkiye'de geleneksel şebekeden akıllı şebekeye başarılı dönüşümün parametreleri, Türk elektrik ekosisteminden 535 katılımcının katılımıyla yapılan bir anketle belirlenmekte ve analiz edilmektedir. Türkiye akıllı şebeke dönüşümünün bağımlı ve bağımsız değişkenleri literatür taraması, Delphi Analizi, uzman görüşleri ve anket araştırma yöntemiyle belirlenmiştir.Bu çalışmada Akıllı şebeke dönüşüm başarısının bağımlı değişken, diğer parametrelerin ise bağımsız değişken olarak dikkate alındığı korelasyon, regresyon ve anova analizleri uygulanmıştır. Bu çalışma, Türkiye elektrik şebekesi kurumlarının, paydaşlarının ve uzmanlarının görüşleri ile Türkiye'deki akıllı şebeke dönüşüm başarısının tüm boyutlarını içeren çok boyutlu bir çalışmadır.

Tarih: 28.08.2024 / 14:00 Yer: A-212

Bu tezde iki hedef bulunmaktadır: (i) basitçe, dilbilgisel olmak için olumsuz-gibi birimlere ya da alana gerek duyan olumsuz bağımlılıkların Türkçe’deki betimleyici özelliklerini anlamak; ve (ii) bazı birimlerin (örn. bağlaç, evrensel niceleyici) varlığı nedeniyle diğer türlü uygun olan bir yapıda olumsuz bağımlılıkların lisanslanmasının engellenmesi olarak bilinen araya girme etkilerini anlamak.

Tarih: 06.09.2024 / 14:00 Yer: A-212

Yüklemlerin bitimlilik yorumlamaları ile eylemin içsel öğeleri arasında doğrudan bir ilişki olduğu savı alanyazında geniş olarak kabul edilmektedir. Türkçe ve Fince gibi kimi dillerde, nesne üzerindeki belirtme durumunun bitimlilik operatörü olarak işlev gördüğü ve yüklemlerin bitimlilik yorumlamalarını ortaya çıkardığı savlanmaktadır. Ancak, biz bu tezde, belirtme durumu ve olayların bitimlilik yorumu arasındaki korelasyonun, durum ve içsel görünüş arasında olduğu varsayılan doğrudan ilişkiden ötürü olmadığını ve bu ilişkinin yalnızca dolaylı bir ilişki olduğunu MacDonald’ın (2006) çalışmasını takip ederek göstereceğiz.

Tarih: 06.09.2024 / 12:00 Yer: A-212