Enformatik Enstitüsü

Gecikme ve enerji isterlerinin önemli olduğu gömülü sistemlerde, ikili sinir ağları, yükler ve aktivasyonları ikili forma dönüştürerek hesaplama ve bellek gereksinimlerinde ciddi azalmalar sağlar. Bu çalışma, sınıflandırma amacıyla hafif bir sinir ağı modelinin ikilileştirilmesini odaklanmaktadır. MNIST, CIFAR-10 ve ImageNet veri kümeleri kullanılarak, tam duyarlıklı modeller ile ikilileştirilmiş modeller doğruluk, kaynak kullanımı ve performans değiş tokuşları açısından karşılaştırılmıştır. Bu tez ayrıca FPGA tabanlı yeniden yapılandırılabilir sistemlere yönelik AI donanım geliştirme ortamlarını, güncel teknolojilerle uyumluluk ve optimizasyon stratejileri açısından inceleyerek kapsamlı bir rehber sunmaktadır.

Tarih: 08.07.2025 / 10:00 Yer: B-116

Bu tez Anadolu koyunlarının demografik tarihini araştırmaktadır. Koyunlar et, süt ve yün sağlayan en önemli çiftlik hayvanları arasındadır. Antik ve günümüz Anadolu koyunlarından elde edilen yeni genom verilerinin analizi, Neolitik'ten sonra doğu ile ilişkili önemli bir genetik akışı ortaya koymakta ve günümüz Türk ırklarında coğrafya ve kuyruk morfolojisi ile tanımlanan bir popülasyon yapısını ortaya çıkarmaktadır. Çoğunlukla doğu Türkiye'de olan yağlı kuyruklu ırklar, ince kuyruklu ırklara göre Demir Çağı Anadolu koyunlarına daha fazla genetik yakınlık göstermektedir. Tersine, batı Türkiye'den olan ince kuyruklu ırklar, yağlı kuyruklu ırklara göre daha fazla Neolitik benzeri atasal bileşeni korumaktadır. Bu bulgular, Anadolu koyunlarının gen havuzunun binlerce yıl içinde nasıl şekillendiğini ortaya koymaktadır.

Tarih: 07.07.2025 / 11:00 Yer: A-212

Bu tez, çok değişkenli zaman serileri için aralık tabanlı, çok sınıflı anomali yerelleştirmesinde zamansal tutarlılığı ve anlamsal tutarlılığı iyileştirmek üzere tasarlanmış, çıkarım sonrası stratejilere sahip dönüştürücü tabanlı bir çerçeve önermektedir.

Tarih: 25.06.2025 / 09:00 Yer: A-212

Tez, Türkçe’de referans seçimini incelemekte ve dilsel ile bilişsel faktörlerin gönderim ifadesi biçimini nasıl şekillendirdiğine odaklanmaktadır. Spontane ve amaca yönelik diyaloglara dayalı, yeni bir işaretleme şemasıyla oluşturulmuş özgün bir eşgönderim derlemi oluşturulmuştur. Yapılan istatistiksel ve makine öğrenimi analizleri, rekabet ve uzaklık ölçütlerinin gönderim biçimini en güçlü şekilde öngören etmenler olduğunu ortaya koyarken, dilbilgisel ve konuşucu rolleri daha zayıf ancak anlamlı etkiler göstermektedir. Bulgular, farklı bir tipolojide bir dile ve doğal konuşma verisine odaklanarak, gönderen üretimi ve anlaşılmasına yönelik kuramsal öngörüleri desteklemekte ve geliştirmektedir.

Tarih: 18.06.2025 / 10:00 Yer: A-212

Yeni nesil aviyonik platformların giderek daha fazla dış sistemlerle bağlantılı hale gelmesiyle, daha önce izole olan sistemler artık siber tehditlere açık durumdadır. Ticari, askeri ve uzay-havacılık platformlarında yaygın olarak kullanılan MIL-STD-1553 gibi haberleşme standartları, güvenlik gereksinimleri göz önünde bulundurulmadan tasarlandıkları için artan zafiyetlerle karşı karşıyadır. Geleneksel güvenlik güncellemelerinin uygulanması maliyetli olup sertifikasyon açısından da zorluklar doğurmaktadır. Saldırı Tespit Sistemleri (IDS), donanım veya yazılım değişikliği gerektirmeyen müdahalesiz bir alternatif sunar. Bu çalışma, MIL-STD-1553 haberleşme hatlarının güvenliğini donanım parmak izi tabanlı bir IDS ile artırmayı amaçlamakta ve izinsiz cihazların tespiti için makine ve derin öğrenme yöntemlerinin etkinliğini değerlendirmektedir.

Tarih: 02.06.2025 / 11:00 Yer: A-212

Bu tez, anlamsal bölütleme için piksel düzeyinde etiketlenmiş veri ihtiyacını azaltmayı amaçlamaktadır. Sentetik görüntüler üzerinde eğitilen DeepLabV3+ tabanlı bir model, gerçek görüntülere uyum sağlamak için bir çekişmeli alanı uyarlaması yöntemi olan Domain-Adversarial Neural Network (DANN) ile desteklenmiştir. Model, denetimsiz ve yarı denetimli etki alanı uyarlama senaryolarında uygulanmıştır. Özellikle yarı denetimli uyarlama yönteminde, denetimli öğrenme ile eğitilen ve etki alanı uyarlaması yapılmayan DeepLabV3+ yöntemine kıyasla %92 daha az etiketli gerçek veri kullanılarak benzer performans elde edilmiştir. Bu çalışma, görüntü etiketleme yükünü azaltan etkili bir çözüm sunmaktadır.

Tarih: 26.05.2025 / 15:00 Yer: A-212

Obscurin ve Trio protein ailelerinin ortak evrimsel kökeni, filogenetik analizler yoluyla tanımlanmış ve omurgalı soyları boyunca gerçekleşmiş yapısal alan takaslama olaylarına işaret etmiştir. Bu bulgular temel alınarak, TrioN-benzeri DH domainleri için yeni bir varyant etkisi tahmin etme aracı olan TrioNsight geliştirilmiştir. Yapısal, evrimsel ve fizyokimyasal özelliklerden yararlanan bu araç, patojenik varyantları ayırt etmede yüksek doğruluk sağlamıştır (MCC: 0.906; 1.0 mükemmel performansı temsil eder). Bu çalışma, temel evrimsel biyoloji ile klinik uygulamaları birleştirerek hem protein ailelerinin evrimine dair mekanistik bulgular hem de işlevsel olarak kritik yapısal alanlarda hastalıkla ilişkili varyantların yorumlanmasına yönelik pratik bir araç sunmaktadır.

Tarih: 30.05.2025 / 10:00 Yer: A-212

Tarih: 26.05.2025 / 10:30 Yer: B-116