Bu tez, akut ve kronik akciğer hastalıklarında çok modlu veri füzyonu ve çok kompartımanlı görüntü analizini araştırmaktadır. COVID-19 kohortunda, görüntüleme, laboratuvar, klinik ve viral genomik verileri entegre ederek, modaliteler arası ilişkileri incelemek ve yoğun bakım ünitesine yatış tahmininde bulunmak amacıyla seyrek kanonik korelasyon analizi ve işbirlikçi öğrenme yöntemlerini kullandık. Viral genomu kodlamak için Word2Vec modelinden yararlandık. İnterstisyel akciğer hastalıkları kohortunda, akciğer ve pulmoner arter radyomik özniteliklerini toraks bilgisayarlı tomografi görüntülerinden çıkardık ve bu özniteliklerin pulmoner hipertansiyon ile transplantasyonsuz sağkalım açısından öngörü değeri taşıdığını gösterdik. Çok modlu veri füzyonu ve çok kompartımanlı görüntü analizinin klinik karar verme süreçlerini yansıtabileceğini ve karmaşık akciğer hastalıklarında kişiselleştirilmiş prognoz tahminini iyileştirebileceğini ortaya koyduk.

Tarih: 16.07.2025 / 15:30 Yer: A-108

Tez, Türkçe’de referans seçimini incelemekte ve dilsel ile bilişsel faktörlerin gönderim ifadesi biçimini nasıl şekillendirdiğine odaklanmaktadır. Spontane ve amaca yönelik diyaloglara dayalı, yeni bir işaretleme şemasıyla oluşturulmuş özgün bir eşgönderim derlemi oluşturulmuştur. Yapılan istatistiksel ve makine öğrenimi analizleri, rekabet ve uzaklık ölçütlerinin gönderim biçimini en güçlü şekilde öngören etmenler olduğunu ortaya koyarken, dilbilgisel ve konuşucu rolleri daha zayıf ancak anlamlı etkiler göstermektedir. Bulgular, farklı bir tipolojide bir dile ve doğal konuşma verisine odaklanarak, gönderen üretimi ve anlaşılmasına yönelik kuramsal öngörüleri desteklemekte ve geliştirmektedir.

Tarih: 18.06.2025 / 10:00 Yer: A-212

Obscurin ve Trio protein ailelerinin ortak evrimsel kökeni, filogenetik analizler yoluyla tanımlanmış ve omurgalı soyları boyunca gerçekleşmiş yapısal alan takaslama olaylarına işaret etmiştir. Bu bulgular temel alınarak, TrioN-benzeri DH domainleri için yeni bir varyant etkisi tahmin etme aracı olan TrioNsight geliştirilmiştir. Yapısal, evrimsel ve fizyokimyasal özelliklerden yararlanan bu araç, patojenik varyantları ayırt etmede yüksek doğruluk sağlamıştır (MCC: 0.906; 1.0 mükemmel performansı temsil eder). Bu çalışma, temel evrimsel biyoloji ile klinik uygulamaları birleştirerek hem protein ailelerinin evrimine dair mekanistik bulgular hem de işlevsel olarak kritik yapısal alanlarda hastalıkla ilişkili varyantların yorumlanmasına yönelik pratik bir araç sunmaktadır.

Tarih: 30.05.2025 / 10:00 Yer: A-212

Kompleks tat algısı ve bağırsak-beyin iletişimi, yeme davranışını etkiler. Vagus siniri (VN), yüksek kalorili gıdalara karşı duyarsızlaşarak aşırı yemeyi tetikleyebilir; bu süreç VN uyarımıyla tersine çevrilebilir. Bu çalışma, çikolatalı milkshake tüketimi sırasında oluşan sinirsel aktivitenin transkütanöz VNS (tVNS) tarafından modüle edilip edilmediğini EEG ile inceledi. Temel bulgular: (1) Gıda alımı sonrası spontan göz kırpma oranları (dopamin göstergesi) arttı, dopaminerjik süreçlerin aktivasyonuna işaret etti. (2) Yutma ile senkronize edilen olayla ilişkili potansiyeller (ERP’ler) yalnızca gıda uyaranı varlığında gözlendi; bu, yudumlama-yutma protokolünün kompleks tat araştırmaları için kullanılabileceğini destekledi. (3) Dinlenme halindeki beyin dalgaları veya ERP’ler üzerinde anlamlı tVNS etkisi bulunmadı, ancak yöntem gıdaya özgü sinirsel tepkileri tespit etti. Bu sonuçlar, protokolün gelecekteki bağırsak-beyin ekseni çalışmaları için kullanışlılığını da desteklemektedir.

Tarih: 14.04.2025 / 14:00 Yer: A-212

Tez, üretimde alarm yönetim sistemlerinin optimize edilmesini tartışmaktadır. Alarm parametrelerini geliştirmek için Tennessee Eastman Sürecini kullanan, gözden kaçan kritik alarmları azaltmayı ve proses güvenliğini iyileştirmeyi amaçlayan yeni bir veri odaklı yöntem sunar. Önemli katkılar arasında bozulmaların alarmlarla ilişkilendirilmesi, bir alarm simülasyon platformu oluşturulması ve alarm parametrelerinin optimize edilmesi yer alır. Çalışma, alarm reaksiyon gecikmesi ile alarm sayısı arasındaki dengeyi vurgulayarak operatörün zamanında yanıt vermesinin önemini vurgulamaktadır.

Tarih: 10.01.2025 / 14:45 Yer: II-06

Bu tez, M1 muskarinik reseptör polimorfizmine (rs2067477) sahip şizofrenide klozapinin bilişsel işlev ve beyin bağlantısı üzerindeki etkilerini incelemektedir. Genotipler arasındaki kortikal aktivite ve bağlantı farklılıkları, bir N-back çalışma belleği görevi ve fonksiyonel yakın kızılötesi spektroskopi (fNIRS) kullanılarak değerlendirilmiştir. Vahşi tip bireyler görev sırasında daha yüksek kortikal aktivasyon sergilemiş, ancak frontotemporal ağda vahşi olmayan tiplere kıyasla daha düşük işlevsel bağlantıya sahip olmuştur. Bulgular, klozapinle ilişkili nöral yanıtların genetik etkilerini vurgulayarak farklı telafi mekanizmalarına işaret etmekte ve şizofrenide kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımları için değerli bilgiler sağlamaktadır.

Tarih: 10.01.2025 / 10:00 Yer: A-212

Bu tez, birden fazla oturumda EEG sinyalleri kullanarak zihinsel iş yükünü sınıflandırmak için yeniden üretilebilir bir metodoloji geliştirmektedir. Yeniden üretilebilir araştırmalar için yönergeler oluşturulmuş ve mevcut EEG tabanlı zihinsel iş yükü sınıflandırma çalışmalarının yeniden üretilebilirlik durumunun değerlendirildiği kapsamlı bir inceleme yapılmıştır. Sınıflandırma için grafik sinir ağları kullanılmıştır. Oturumlar arası genelleştime için optimal taşıma ile alan uyumu araştırılmıştır. Model performansını değerlendirmek için özneye özgü değerlendirmeler yapılmış ve çeşitli metrikler kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları, beyin-bilgisayar arayüzleri ve diğer bilişsel yük uygulamaları için zihinsel yük sınıflandırmasının gürbüzlüğünü ve genelleştirilebilirliğini artırmayı amaçlamaktadır.

Tarih: 20.12.2024 / 13:00 Yer: A-212

Bu çalışmada EnSCAN çerçevesini tanıtarak, farklı genotipleme platformlarında seçilen varyantları konsolide eden ve bu varyantları öncelikli aday lokus olarak sıralayarak her bir genotiplendirme platformundaki makine öğrenmesi sonuçlarından elde edilen önsel bilgiyi iyileştiren ve birleştiren yenilikçi bir algoritma önerilmektedir. Önerilen EnSCAN algoritması, varyatların kromozomal konumlarını sitogenetik bantlara göre haritalama ve çiftler arasındaki yakınlıkları ile çoklu model üzerinde Random Forest doğrulamalarını kullanarak SNV'leri ve Alzheimer Hastalığı için ayırt edici genleri önceliklendirmeyi sağlar. EnSCAN algoritmasındaki skorlama yöntemi ölçeklenebilir olup, herhangi bir çoklu platform genotipleme çalışmasına uygulanabilir durumdadır. Bu çalışmada EnSCAN skorlama algoritmasının, üç GWAS veri seti arasında LOAD ile ilişkili aday ayırt edici varyantlarını nasıl önceliklendirdiği sunulmaktadır.

Tarih: 06.09.2024 / 16:00 Yer: B-116

Bu tez, TED-MDB derlemi üzerinde yoğunlaşarak söylem ilişkilerinin gerçekleştirilmesindeki diller arası farklılıkları araştırmaktadır. Paralel derlemlerde söylem ilişki işaretlemelerini hizalamak için bir yöntem geliştirerek, söylem ilişkilerinin gerçekleştirilme biçimleri, anlamsal kaymalar, ve cümle içi-arası kodlama kalıplarındaki varyasyonları incelemektedir. Temel bulgular, söylem ilişkilerini hizalamanın önemini vurgulamakta ve derlem bağlayıcılarının çevrilmesindeki farklılıkları ortaya koymaktadır. Ayrıca, bu çalışma, pragmatik çalışmaları ve doğal dil işleme sistemlerini destekleyen, hizalanmış veriden iki dilli sözlük türetme yöntemi de geliştirmektedir. Gelecekteki çalışmalar, hizalanmış derlem ilişkileri verisini daha iyi erişilebilirlik ve birlikte işlerlik için Linked Language Open Data (LLOD) standartlarına uyarlamayı içermektedir.

Tarih: 04.09.2024 / 10:00 Yer: A-212

İnsanlar uzun zamandır diğer zihinler hakkında merak duymuştur; bu, modern bilişsel bilimde kilit tartışmaları şekillendiren, antik felsefeye dayanan bir meraktır. Yapay zekâlar daha yaygın hâle geldikçe, zihinsel durumları atfetme eğilimlerinin -zihin algısının- insan dışı varlıkları da kapsıyor oluşu, insan-robot etkileşimi alanında önem kazanmıştır. Bu tez, bu bağlamda, zihin algısının dinamiklerini hem algılayan hem de algılanan varlıkla ilgili belirleyicilere odaklanarak incelemektedir. Dört kuşaktan 160 katılımcıyı içeren çok aşamalı deneylerde, aktör türünün (insan/robot), eylem türünün (iletişimsel/iletişimsel olmayan), bireysel özelliklerin ve kuşaksal farklılıkların zihinsel kapasite atıflarını nasıl etkilediğini inceledik. Zihin algısını iki ana boyutta: Yapabilme ve Hissedebilme kapasitelerine dair değerlendirmeler üzerinden ölçtük. Yöntemimizde, ekolojik geçerliliği artırırken deneysel kontrolü koruyarak, gerçek zamanlı, doğal laboratuvar ortamında canlı aktörlerle örtük ve açık görevlere yer verdik. Alandaki güncel tartışmaları dikkate alarak hem davranışsal ölçümler hem de öz bildirim cevapları topladık. Bulgularımız, insana tutarlı bir şekilde robottan daha yüksek zihinsel kapasiteler atfedildiğini ortaya koyarken, eylem türü etkilerinin çeşitli ve bağlama bağlı olduklarını gösterdi. Genç katılımcıların robota zihinsel durumlar atfetmeye daha yatkın, bireysel özelliklerin etkilerinin ise zayıf olduğunu gözlemledik. Açık ölçümler, insana daha yüksek zihin atfı göstermede örtük ölçümlerle uyumlu çıktı; ancak, örtük ölçümler, özellikle eylem türü ve yapabilme değerlendirmeleri için daha ayrıntılı etkileri ortaya çıkardı. Tepki süreleri ve fare izleme yolları, açık değerlendirmelerde görünmeyen nüansları yakalamamıza yardımcı oldu. Bu tez, hem algılayan hem de algılanan ile ilgili faktörleri dikkate almanın ve belirleyiciler arasındaki katmanlı etkileşimleri açığa çıkarmak için örtük ve açık değerlendirme yöntemlerini kullanmanın önemini vurgulamaktadır.

Tarih: 03.09.2024 / 11:00 Yer: A-212