Enformatik Enstitüsü

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi Ahmet Üstün, "PROBABILISTIC LEARNING OF TURKISH MORPHOSEMANTICS BY LATENT SYNTAX" konulu tezini, 08 Eylül 2017 tarihinde saat 11:00'da B-116 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Insanların dil işleme yeteneği, dilbilgisi olarak formalize edilen sözdizim ve anlambilim arasındaki arayüze oldukça bağlıdır. Turkçe gibi morfolojisi zengin dillerde, morfoloji bu arayüze müdahale eder. Bu tez düzelsen morfolojik anlambilgisiden altında yatan gizli sözdizimi ile kelimelerin anlamlarını keşfetmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, içindeki her morfemin sözdizimsel kategori ve anlamsal bilgi taşıdığı bir morfem sözlüğü öğrenmek için gereken model geliştirilmiştir. Kelimelerin içindeki olası morfemleri tespit etmek için kelimelerin dağılımsal özelliklerini kullanan bir bölümlenme algoritması, bu olası morfemlerin sözlük içindeki ağırlıklarını Öğrenme için ise olasılıksal ulamsal dilbilgisi kullanılmıştır. Türeme türemiş kelimelerin ayrıca ele alınması ile çözülebildiği için, bizim modelimiz yapım ekleri üzerine eğilmektedir. Tez kapsamında model test edilmiş ve sonuçlar farklı yönleri ile rapor edilmiştir.

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi Tuğçe Nur Bozkurt, "WORD LENGTH AND SUFFIXATION ON EYE MOVEMENT CONTROL IN TURKISH READING" konulu tezini, 07 Eylül 2017 tarihinde saat 16:00'da A-108 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Okuma araştırmalarındaki bulgular, gözlerin okuma sırasında rastgele hareket etmediğini; bunun yerine okumanın altında yatan bilişsel süreçleri inceleyebilmeyi sağlayan örüntüler izlediklerini ortaya koymaktadır. Yakın zamandaki araştırmalar, okumadaki leksik etkilerin başlıca ölçütü olarak bir kelime üzerindeki ilk sabitlemeyi sunmaktadır. Kelime üzerindeki sonraki sabitlemelerin genellikle ilk sabitlemeden farklı rollere sahip oldukları varsayılmaktadır. Bu çalışmada, soneklemenin rolü göz önünde bulundurularak, ilk sabitleme ile sonraki sabitlemeler arasındaki ilişki araştırılmıştır. Okuyucuların sabitleme stratejileri, göz hareketleri örüntülerini etkileyen faktörler kontrol edilerek iki deneyde incelenmiştir. Sonuçlar, bireysel sabitlemelerin analizi yoluyla kısa ve sık kullanılan sözcükler için sözcüksel işlemedeki biçimbilimsel etkileri ortaya koymaktadır.

Sağlık Bilişimi EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi GİZEM GÖKTEPE, "EFFECT OF BILATERAL SOMATOSENSORY STIMULUS ON OSCILLATORY BRAIN ACTIVITY AND LONG TERM MEMORY" konulu tezini, 07 Eylül 2017 tarihinde saat 16:00'da B-116 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Bir psikoterapi yöntemi olan göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR) yöntemi iki taraflı sakkadik göz hareketleri, işitsel ve dokunsal uyaranlar kullanarak travmatik anılara daha kısa sürede ulaşılması ve bu anıların olumsuz etkisinin azaltılmasında kullanılmaktadır. Şuana kadar yapılan araştırmalarda kullanılan iki taraflı uyaranların etkisine dair henüz kabul edilmiş bir sonuç bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasında, iki taraflı somatosensöriyel uyaranların salınımsal beyin aktivite ve uzun süreli hafızadaki etkisi incelenmiştir. Bu doğrultuda, bellek kodlama ve bellek tanıma olmak üzere iki ayrı bölümlerden oluşan özgün yüz tanıma paradigması tasarlanmıştır. Bellek kodlama bölümünde; asyalı, siyahi ve beyaz olmak üzere 3 farklı etnisiteden oluşan eşit dağılımlı 240 yüz imgesi 20 üniversite öğrencisine gösterilmiştir. Bellek tanıma bölümünde, somatosensöriyel uyaran kullanıldığında ve kullanılmadığı sırada, deneklere toplamda 336 yüz imgesini (240 eski, 96 yeni) daha önceden görüp görmedikleri sorulmuştur. EEG kaydı sadece bellek tanıma işlemi esnasında alınmıştır. Analiz sonuçları, iki taraflı somatosensöriyel uyaranların bellek tanıma öncesi sol pariyetal-oksipital kanallarda ve karar verme sırasında sağ pariyetal-oksipital kanallarda alfa aktivitesini arttırdığını göstermiştir. Ayrıca, uzun süreli hafıza performansını arttıran deneklerde, iki taraflı somatosensöriyel uyaran kullanıldığında, frontal kanallarda alfa aktivitesinde önemli bir artış saptanmıştır. Bu çalışma, iki taraflı uyarımın salınımsal beyin aktivitesinin modifikasyonu ile uzun süreli bellek performansını değiştirebileceğini ortaya koymaktadır.

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi Zuhal Ormanoğlu, "PERCEPTUAL SPAN IN TURKISH READING: A STUDY ON PARAFOVEAL INFORMATION INTAKE" konulu tezini, 07 Eylül 2017 tarihinde saat 14:00'da A-108 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Algılama aralığı, bir sabitlemede (fixation) toplanabilecek işlevsel bilginin alındığı görsel bölgeye verilen isimdir. Bu tezde Türkçe okuyucularının algılama aralığı araştırılmıştır. Rayner (1975) İngilizce okuyucuları için algılama aralığını sağa doğru 14-15 karakter, sola doğru 3-4 karakter olarak belirlemiştir. Ancak dilin karakteristikleri algılama aralığının boyutu üzerinde etkili olmaktadır. Türkçenin sığ ortografiye sahip ve yapışkan (agglutinative) bir dil olması, okuyucuları üzerinde kolaylaştırıcı etkiler yapabilir. Bakışa bağlı hareket eden pencere paradigması kullanılan deneyde (N=48), paragrafın tamamının gösterildiği durum ile beş farklı pencere boyutu karşılaştırılmıştır (bakışın sağına doğru 7, 11, 15, 19 ve 23 karakter açılan pencereler). Doğal okuma koşullarını canlandırmak amacıyla, katılımcılara tek cümleler yerine paragraflar okutulmuştur. İlk sonuçlar birinci bakış süresi, bakış süresi, içeri regresyon sayısı, dışarı regresyon sayısı ölçütlerinde bütün paragraf durumu ile diğer beş pencere durumu arasında önemli bir farklılığa işaret etmektedir. Okuma oranında ciddi bir farklılık gözlenmemiştir. Bu durum, parafoveal kısıtlamanın Türkçe okuyucular üzerinde farklı etkiler yapabileceğini, bu nedenle, Türkçedeki algılama aralığının daha geniş bir açıdan ele alınması gerektiğini göstermektedir.

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi Mustafa Akkuşçu, "CHANGE BLINDNESS AND ITS INVESTIGATION ON SOCIAL COOPERATION CONDITIONS." konulu tezini, 06 Eylül 2017 tarihinde saat 15:30'da A-212 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Değişim Körlüğü, resimlere yapılan değişikliklerin fark edilemediği bilişsel bir acziyettir. Bu fenomenin literatürde ortaya konulan pek çok çeşidi vardır. Bunlardan biri, bu tezin de odak noktası olan, şematik olarak alakasız olan değişikliklerin şematik olarak alakalı olanlardan daha hızlı ve verimli fark edildiği şematik-tutarlılık durumudur. Bununla birlikte, sosyal bilişsellik literatüründe, bazı bilişsel görevlerin işbirliği içinde yapıldığında daha farklı etkilere yol açtığına dair çok sayıda kanıt bulunmaktadır. Bizim bu tezdeki amacımız, başkalarıyla olan etkileşimimizin bilişsel sistemimizi nasıl etkilediğini gözlemlemektir. Bu amaçla, şematik tutarlılık kapsamındaki değişim körlüğünü ilk olarak bireysel düzeyde, daha sonra da rekabet ve işbirliği bağlamındaki sosyal düzeyde test edeceğiz.

Sağlık Bilişimi EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi Ece Çağlayan, "CLASSIFICATION OF VOCAL EMOTION REACTION" konulu tezini, 06 Eylül 2017 tarihinde saat 14:00'da B-116 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Dialoglarda, kişilerin ses tonları karşıdaki konuştuğu kişinin duygusuna göre değişiklik göstermektedir. Tezin kapsamında; denekler 6 temel duyguda (öfke, mutluluk, üzgünlük, sıkıntı, korku, iğrenme) ya da nötr duyguda Almanca cümleler dinleyeceklerdir. Her cümleyi dinledikten sonra ekranda semantik olarak nötr olan bir Türkçe cümle gösterilecektir. Deneklerin ekranda beliren bu cümleleri dinledikleri cümledeki duyguya karşılık olarak verecekleri duyguyla okumaları beklenmektedir. Bu method ile belli duygular içeren ses kayıtlarına verilen cevaplar sınıflandırılabilecektir

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi ESRAGÜL KATIRCIOĞLU, "DPRESCHOOLERS’ CO-REPRESENTATION OF THEIR PARTNER’S ROLE IN A JOINT SIMON TASK" konulu tezini, 06 Eylül 2017 tarihinde saat 10:00'da A-212 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Bu tezin amacı ortak Simon testinde okul öncesi çocukların partnerlerinin rollerini ortak simgeleyebilmelerini araştırmaktır. Simon deneyi belirli uyarıcıların (örnek olarak kırmızı yada yeşil renkte) ekranda belirmesine göre sağ ya da sol tuşa basma işlemi gerektiren, etki-tepki uyumluluk testidir. Ekranda çıkan uyarıcı basılması gereken tuş ile aynı tarafta olursa ise uyumlu, farklı tarafta ise uyumsuz durumu teşkil eden denemeler olurlar. Katılımcılar uyumlu denemelerde, uyumsuz denemelere göre daha hızlı bir tepki ile cevap vermektedir, buna Simon etkisi denir. Ortak Simon deneyinde, görevler iki katılımcı arasında paylaştırılır, bu şekilde katılımcıların sadece bir uyarıcıya tepki vermeleri gerekmektedir. Buna karşın, yetişkinlerde ortak Simon deneyinde de standart Simon deneyine benzer tepki sonuçları bulunmuştur, bu sonuçlar yetişkinlerin partnerlerinin rollerini de ortak simgelediklerini önermektedir. Bu önerilen tez Saby ve diğerleri (2014) tarafından yapılan çalışmayı geliştirerek tekrarlayacaktır. Saby ve diğerlerinin (2014) yaptığı çalışmada okul öncesi çocuklar ile üç deney sırayla yapılmıştır (yap/yapma testi, standart Simon testi, ortak Simon testi). Saby ve diğerlerinin (2014) yaptığı çalışma ek olarak iki farklı yön de dikkate alınacaktır. İlk olarak, Saby ve diğerlerinin (2014) yaptığı çalışmada sonuçlarda belirmiş olabilen etkinin devredilmiş olma durumunu engellemek için deney sıralamaları dengelenecektir, çünkü yapılan çalışmada ortak Simon testi her zaman standart Simon testini takip etmiştir. İkinci olarak, yapılacak üç deneyin öncesinde ve sonrasında katılımcıların işbirlik oranını öğrenmek için test yapılacaktır. Bu testin amacı ortak Simon etkisini ve miktarını tahmin edebilmektir. Bu önerilen tez sosyal bilişsel biliminde merkez bir kabiliyet olan -ortak simgelendirmeyi- gelişimsel açıdan çalışmaktadır.

Bilişsel Bilimler EABD Yüksek Lisans Programı öğrencisi AYTEN YEŞİM SEMCHENKO, "DATING APPLICATION SIMULATION: THE EFFECT OF PERCEIVED ATTRACTIVENESS ON DESIRE TO HAVE SEX AND ON UN/SAFE SEX INTENTIONS" konulu tezini, 25 Ağustos 2017 tarihinde saat 09:30'da A-212 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti:İnsanların algıları sosyal eğilimlerini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu araştırmada spesifik olarak çekicilik algısının etkileri incelenmektedir. Bu araştırmanın amacı algılanan çekiciliğin, flört uygulaması kullanan kişilerde, cinsel birliktelik yaşamak isteğine ve korunmalı/korunmasız cinsellik eğilimlerine olan etkisini araştırmaktır. Flört uygulamalarında katılımcıların karşılacağı profillerde bir çok kontrol edilemeyen değişken bulunmaktadır (örneğin, yaş, ortak arkadaşların olması ya da olmamaması gibi). Deneysel kontrolü artırabilmek için, bu çalışmada kullanılmak üzere, Unity3D kullanılarak, ImeetU adı verilen bir flört uygulaması simülasyonu geliştirilmiştir. İki öncü çalışma (n1=64, n2=61) ile sahte profil üretmede kullanılacak fotoğraflardaki kişiler algılanan çekicilik, güvenilirlik, rastgele cinsel ilişkide bulunma ihtimalleri, uzun dönemli ilişki yaşamayı isteme ihtimalleri açısından değerlendirilmiştir. Öncü çalışmalarda internet üzerinden veri toplanmış, ana çalışma (n3=39) ise Bilişsel Bilimler bölümünde (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara) gerçekleştirilmiştir. Deney öncesinde katılımcılara görecekleri profillerin sahte olduğu bilgisi verilmemiştir. Deneyin sonucunda, eşleşilen partnerlerin algılanan çekicilik düzeyinin, hem kadın hem erkek katılımcıların cinsel birliktelik yaşama isteğini önemli ölçüde etkilediği gözlenmiştir. Artan/azalan cinsel birliktelik isteği, eşleşilen partnerin artan/azan algılanan çekiciliği ile birlikte gözlenmiştir. Yanı sıra, erkek kullanıcılar için algılanan çekiciliğin kondom kullanma ihtimalleri ile ters ilişkisi olduğu gözlenmiştir. Kadın kullanıcılar için ise, eşleştikleri partnerlerinin algılanan çekicilik değerlerinin, kondom kullanma ihtimallerini önemli ölçüde etkilemediği görülmüştür.

Modelleme ve Simülasyon EABD Çoklu Ortam Bilişmi Yüksek Lisans Programı öğrencisi Vatan Emen, "DESIGNING ARTIFICIAL REVERBERATORS FOR SIMULATING COUPLED ROOM ACOUSTICS IN GAMES" konulu tezini, 21 Ağustos 2017 tarihinde saat 11:30'da A-212 no.lu toplantı salonunda savunacaktır.

Tez Özeti : Yapay akustik, 3B oyunlar ve simülasyonların başlıca bileşenlerinden biridir. Bu tür uygulamalarla kullanılmak üzere birçok değişik oda akustiği simülatörü bulunmaktadır. Bu simülatörler genelde yüksek hesaplama maliyetlerine sahip oldukları için gerçek zamanlı ve etkileşimli uygulamalar için çok uygun değillerdir. Bunların yerine kullanılan, yapay yankışımcılar, oda akustiğini yüksek kesinlikle modelleyemeseler de algısal olarak daha tutarlı sonuçlar sağlamaktadır. Saçılımlı Gecikme Ağları (SGA) oda akustiğini de modelleyebilen yeni bir yapay yankışımcı türüdür. SGA modelleri basit oda şekilleri için kullanılabilirse de, oyunlarda karşımıza çıkan bağlantılı mekanlara (örn: oyun haritalarındaki labirentler) uygulanmış değildir. Bu tez çalışmasında Birleştirme Düğümü (BD) yaklaşımıyla ilk defa SGA türü yapay yankışımcıların bağlantılı mekanlarda uygulamaları üzerine çalışılacaktır.BD odalar arasındaki bağlantının, ses üzerindeki etkilerinin tek bir noktaya indirgenmiş hali olarak düşünülebilir.

Yeni mezunlarımıza başarılar dileriz.

Enformatik Enstitüsü